Uznanie ojcostwa przed porodem: kiedy i jak załatwić w USC

Wyjście z USC z gotowym aktem po narodzinach dziecka bywa trudniejsze, gdy wcześniej nie uporządkowano kwestii formalnych. Złożenie oświadczeń jeszcze w ciąży oszczędza stresu przy rejestracji noworodka, ułatwia nadanie nazwiska i porządkowanie spraw medycznych oraz prawnych. Poniżej, krok po kroku, jak działa ta procedura i czego się spodziewać.

uznanie ojcostwa przed porodem: co to jest i na czym polega

Uznanie ojcostwa przed porodem to złożenie przez mężczyznę oświadczenia, że jest ojcem nienarodzonego dziecka, przy jednoczesnej zgodzie matki, przed kierownikiem USC (albo notariuszem lub konsulem). Skutek jest taki, że w chwili urodzenia dziecka istnieje już ustalone pochodzenie, można od razu wpisać ojca do aktu urodzenia, zdecydować o nazwisku i wykonywaniu władzy rodzicielskiej (co do zasady oboje rodzice). USC nie wymaga dowodów biologicznych, jeśli oświadczenia są zgodne.

Gdy istnieją wątpliwości co do pochodzenia, rozważa się badania genetyczne. Przed porodem możliwe jest: nieinwazyjny test z wolnym płodowym DNA z krwi matki (od ok. 10. tygodnia; porównanie profilu z wymazem ojca; wynik jako prawdopodobieństwo ojcostwa, zwykle >99,9% potwierdza, 0% wyklucza), a także badania inwazyjne, takie jak biopsja kosmówki (ok. 11–14. tydzień) lub amniopunkcja (ok. 15–20. tydzień), które dają materiał płodowy do analizy markerów STR, lecz niosą niewielkie ryzyko powikłań. W praktyce stosuje się je głównie dla celów medycznych lub spornych postępowań sądowych, nie dla samego uznania w USC.

uznanie ojcostwa przed porodem: kiedy można złożyć oświadczenie w USC

Oświadczenia można złożyć w dowolnym momencie trwania ciąży, po jej potwierdzeniu zaświadczeniem lekarskim lub położnej. Można zrobić to wspólnie podczas jednej wizyty, albo osobno: najpierw mężczyzna, a następnie — w ciągu 3 miesięcy — matka wyrazi zgodę (lub odwrotnie). W praktyce uznanie ojcostwa przed porodem można przeprowadzić także u notariusza lub polskiego konsula za granicą.

Istotne ograniczenie dotyczy sytuacji, gdy matka pozostaje w związku małżeńskim: działa domniemanie ojcostwa jej męża. Wtedy uznanie jest możliwe dopiero po prawomocnym zaprzeczeniu ojcostwa męża przez sąd. Analogicznie przy rozwodzie — do czasu upływu 300 dni od ustania małżeństwa obowiązuje to samo domniemanie.

uznanie ojcostwa przed porodem: wymagane dokumenty krok po kroku

Po pierwsze, zabierzcie ważne dokumenty tożsamości (dowód osobisty lub paszport) obojga rodziców. Po drugie, potrzebne jest zaświadczenie o ciąży z przewidywaną datą porodu, wystawione przez lekarza/położną; ułatwia poprawny wpis w rejestrze. Po trzecie, podczas czynności składacie oświadczenia o ojcostwie, o nazwisku dziecka oraz o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej po urodzeniu.

Jeśli matka jest (lub niedawno była) mężatką, USC zażąda prawomocnego wyroku zaprzeczającego ojcostwo męża — bez niego sprawy nie da się zakończyć. W przypadku dokumentów zagranicznych wymagane są tłumaczenia przysięgłe, czasem także apostille. Sama czynność w USC jest bezpłatna; opłaty mogą dotyczyć odpisów lub tłumaczeń.

uznanie ojcostwa przed porodem: kto może uznać dziecko i jakie są warunki

Oświadczenie składa mężczyzna, który uważa się za ojca, posiadający pełną zdolność do czynności prawnych; matka musi wyrazić zgodę. Obie osoby muszą być obecne osobiście (nie przez pełnomocnika), z wyjątkiem sytuacji, gdy czynność odbywa się przed notariuszem lub konsulem właściwym dla miejsca pobytu. Cudzoziemcy mogą uznać dziecko w Polsce — wówczas stosuje się przepisy prawa prywatnego międzynarodowego i może być potrzebny tłumacz.

Warunkiem skuteczności jest brak sprzeczności z domniemaniem ojcostwa innego mężczyzny oraz zachowanie 3‑miesięcznego terminu między oświadczeniami. Uznanie ojcostwa przed porodem nie zamyka drogi do późniejszego sądowego kwestionowania pochodzenia, ale wymaga to procesu i odpowiednich dowodów (najczęściej badań DNA).

FAQ

• Czy uznanie przed porodem można załatwić online?

  Nie, oświadczenia muszą być złożone osobiście z uwagi na weryfikację tożsamości. Część USC pozwala jedynie umówić termin elektronicznie. Alternatywą jest czynność u notariusza lub konsula, również osobiście.

• Ile to kosztuje i jak długo trwa?

  Czynność w USC jest bezpłatna i zwykle zajmuje kilkanaście minut. Płatne mogą być odpisy, tłumaczenia przysięgłe, apostille lub czynność u notariusza/ konsula według ich taryf.

• Co jeśli ojciec i matka nie mogą stawić się razem?

  Mogą złożyć oświadczenia osobno, byle w odstępie nieprzekraczającym 3 miesięcy. Nie ma możliwości działania przez pełnomocnika w imieniu ojca lub matki przy samym uznaniu.

• Czy można wycofać zgodę po uznaniu?

  Nie odwołuje się jej w USC; ewentualne podważenie odbywa się tylko w sądzie. Obowiązują restrykcyjne terminy i wymogi dowodowe, dlatego warto zasięgnąć porady prawnika.

• Jak wygląda uznanie przy ciąży bliźniaczej?

  Składa się oświadczenia obejmujące każde dziecko; często odbywa się to w jednej czynności. Decyzje o nazwisku i władzy rodzicielskiej mogą dotyczyć obojga dzieci identycznie.

Data publikacji: 02/11/2025