Wychowanie bez kar i nagród ma swoje korzenie w pedagogice Marii Montessori. Dziś najpopularniejszym jej propagatorem jest Jasper Jull.
To metoda wychowania dzieci szczególnie charakterystyczna dla krajów skandynawskich, gdzie bardzo dba się o szacunek, zaufanie, budowanie relacji z dzieckiem, jego niezależność, a także kwestie bezpieczeństwa i wychowania bez przemocy.
Niestety w naszej kulturze jeszcze bardzo mocno zakorzeniony jest motyw kary i nagrody – kija i marchewki. Ciągle pokutuje przekonanie, że dziecko nie może wychować się bez kary. Ma to wiele negatywnych konsekwencji. Kary nie działają, z prostego powodu. Mózg nie uczy się w stresie. Jeśli chcesz dowiedzieć się, na czym polega wychowanie bez kar i nagród, czytaj dalej!
Tego dowiesz się z artykułu:
- Na czym polega wychowanie bez kar i nagród?
- Jak wychować dziecko bez kary?
- Jak wychować dziecko bez nagród?
Na czym polega wychowanie bez kar i nagród?
Wychowanie bez kar i nagród to po prostu rezygnacja z karania dziecka za złe zachowanie i nagradzania go za dobre.
Od dawna wiadomo, że kary nie działają na dziecko w żaden sposób. Jednym najważniejszym powodem jest to, że mózg nie uczy się w stresie. Duży stres działa na nas destrukcyjnie. Kary uczą przede wszystkim unikania kolejnych kar, a nie dobrego zachowania, tym samym uczą kłamstwa i oszustw. Kary i nagrody nie uczą systemu wartości, mogą powodować niskie poczucie własnej wartości, osłabiają wieź i relacje z rodzicem.
Wychowanie bez kar i nagród polega przede wszystkim na empatyczny podejściu do dziecka, zrozumieniu jego emocji, uczuć i potrzeb, a także nauczeniu dziecka ich wyrażania. Ważna jest również akceptacja całego wachlarzu emocji i uczuć, czy będzie to radość czy złość, histeria, wszystkie emocje dziecka są ważne i mówią nam o czymś istotnym.
Tak samo nasze emocje są ważne i potrzebują akceptacji. Wychowanie bez kar i nagród nie jest jednak pozbawione rodzicielskiego NIE, oczywiście stawiamy granice, ale w mądry i zdrowy sposób. Bardzo dobrze sprawdzi się tutaj komunikacja bez przemocy – NVC.
Jak wychować dziecko bez kary?
Kara jest jednym z najprostszych do zastosowania środków, jakim dysponujemy jako rodzice. Łatwo i chętnie po nią sięgamy. Jednak dzieci najczęściej nie rozumieją kar, nie wiedzą, dlaczego zostały ukarane, ani jak naprawić swoje zachowanie.
Zamiast kary można zastosować ogrom innych środków, które są znacznie bardziej skuteczne od kary. Mogą nimi być m.in. :
- naturalne konsekwencje,
- dawanie dziecku wyboru,
- ważne jest stawianie i szanowanie granic w duchu empatii i zrozumienia dla emocji,
- rozmowa z dzieckiem, dopiero, gdy emocje opadną, nie wtedy gdy jest w złości lub furii.
Wychowanie w duchu bliskościowym, budowania relacji i empatycznego otwarcia na dziecko będzie działało cuda. To znacznie lepsze niż stosowanie „prostej” kary. Jednak będzie wymagało czasu, naszej cierpliwości i pracy nad sobą.
Jak wychować dziecko bez nagród?
Wychowanie bez kar i nagród, to również rezygnacja ze stosowania gratyfikacji w postaci np. zabawki za dobre zachowanie. Nagrody wbrew pozorom nie są motywujące. Lepiej wzmacniać w dziecku poczucie własnej wartości i motywację wewnętrzną.
Co możemy zastosować zamiast nagród?
- być towarzyszem dziecka w każdym momencie, tym dobry i trudnym,
- zaakceptować wszystkie emocje i uczucia dziecka,
- uczyć dziecko, jak radzić sobie ze stresem,
- nauczyć dziecko alternatywnych sposobów radzenia sobie ze złością,
- pozwolić dziecku na wyrażanie emocji,
- stawiać przed dzieckiem realne oczekiwania – te zbyt wysokie, nierealne przysparzają wielu konfliktów, bo dziecko nie jest w stanie ich wykonać,
- dostosować otoczenie do dziecka, w duchu Marii Montessori, tak by nie powodowało frustracji i pozwalało dziecku na samodzielną aktywność,
- wspierać motywację wewnętrzną,
- uwierzyć we własne kompetencje i kompetencje swojego dziecka,
- każdą czynność, domowe obowiązki zamienić w ciekawą zabawę,
- zadbać o siebie i związek ze swoim partnerem.
