Potomstwo przejmuje po rodzicach nie tylko zewnętrzny wygląd, ale też talenty, usposobienie, choroby czy wreszcie skłonność do zapadania na nie. To jakie będzie dziecko jest zakodowane w jego genotypie – zestawie genów odziedziczonych po rodzicach. Czy to oznacza, że maluch będzie zawsze w połowie podobny do matki, a w połowie do ojca? Nie…
O określonych cechach wyglądu czy temperamencie decyduje układ genów. Każdy z genów występuje bowiem zawsze w dwóch kopiach, a dziecko otrzymuje po jednej kopii od matki oraz po jedej od ojca. Wszystko zależy od tego, jaką kopię otrzyma – dominującą czy recesywną.
Spis treści
Dziedziczenie koloru oczu
Za brązowy kolor oczu odpowiada gen dominujący, za niebieski recesywny. Jeśli maluch odziedziczy po ojcu gen dominujący, natomiast po mamie gen recesywny (warunkujący niebieski kolor oczu), to będzie miało tak jak tata oczy koloru brązowego. Dlaczego? Gen dominujący jest silniejszy, w związku z tym wyprze gen recesywny.
Trzeba jednak zaznaczyć, że dziecko kobiety o niebieskich oczach i mężczyzny o oczach brązowych może mieć niebieski kolor oczu. Dotyczy to sytuacji, kiedy ojciec poza genem dominującym ma jeszcze gen recesywny i przekaże go dziecku. Skąd gen recesywny u ojca? Gen dominujący, np. odpowiedzialny właśnie za brązowy kolor oczu, będzie na tyle silny, że cecha, którą ten gen warunkuje ujawni się nawet wtedy, gdy wystąpi on w pojedynkę, tj. gdy zamiast drugiego genu dominującego będzie mu towarzyszył gen recesywny.
A co z dzieckiem niebieskookich rodziców? Czy ono może mieć oczy koloru brązowego? Nie, ponieważ żadne z nich nie posiada genu dominującego, który mógłby przekazać potomstwu. Niebieski kolor oczu, jako cecha recesywna, ujawnia się bowiem tylko w obecności dwóch genów recesywnych.
Brak współnych cech w wyglądzie zewnętrznym dziecka nierzadko powoduje wątpliwości odnośnie biologicznego ojcostwa. Jak widać dziedziczenie cech fizycznych nie jest jednak takie proste, jak mogłoby się wydawać, a co za tym idzie podejrzenia mężczyn nie zawsze znajdują uzasadnienie. Jedynym pewnym sposobem na pozbycie się wątpliwości jest test DNA.
Dziedziczenie zdolności i usposobienia…
Uzdolnieni rodzice często mają uzdolnione dzieci – to fakt.Talent dziedziczy się jednak trochę tak, jak dziedziczy się predyspozycje do choroby – nie należy go traktować jako pewnik. Talent trzeba rozwijać, nawet jeśli jesteśmy do niego genetycznie predysponowani. Posiadanie genów odpowiedzialnych za jakąś talent, np. do gry na skrzypcach nie gwarantuje jeszcze sukcesu. Tak samo dziedziczony jest charakter. Dziecko może odziedziczyć po swoich rodzicach pewne cechy psychiczne, np. większą podatność na stres, jednak to dopiero środowisko w jakim przyjdzie mu żyć, zadecyduje czy ta cecha się ujawni czy też nie.
Dziecko może dziedziczyć po rodzicach również choroby genetyczne
Rdzeniowy zanik mięśni, fenyloketonuria, niedosłuch, czy mukowiscydoza – lista znanych nam chorób genetycznych jest bardzo długa. Część z nich nie jest dziedziczna, część jest. Obecność choroby, która nie ma dziedzicznego charakteru jest zwykle dziełem przypadku. Obecność choroby dziedzicznej u dziecka można natomiast próbować przwidzieć. Tym jednak zajmują się specjaliści – genetycy.
Polecany artykuł: Co daje ustalenie ojcostwa jeszcze w trakcie ciąży?
Odziedziczyć możemy również większe ryzyko do zapadnięcia na chorobę
…przykładowo trombofilia czy nowotwór piersi. W obu przypadkach do ich rozwoju doprowadzają mutacje genetyczne, które dzieci mogą otrzymać po rodzicach.
Zapewne każdy z nas słyszał o przypadku Angeliny Jolie, która poddała się zabiegowi podwójnej mastektomii – swego czasu media zalewały nas plotkami na ten temat. Decyzja o usunięciu obu piersi nie była przypadkiem. Matka, babcia oraz ciocia aktorki zmarły właśnie na raka piersi – wszystkie miały mutację w genie BRCA1.
Mutacja ta zwiększa ryzyko wystąpienia raka piersi nawet o 80%. Po wykonaniu badań genetycznych okazało się, że Angelina Jolie również ją posiada. Jednym ze sposobów na uniknięcie nowotoru jest mastektomia – aktorka postanowiła z niego skorzystać.
Badania genetyczne – sposób na przechytrzenie choroby?
Ujawnienie predyspozycji do zachorowania na określoną chorobę pozwala wdrożyć odpowiednią profilaktykę, która może pomóc uniknąć choroby i ostatecznie ocalić życie. Nawet w sytuacji braku niepokojących objawów, choroba rodziców może być motyawacją do wykonania badania genetycznego.
A co ze otoczeniem, w którym żyjemy? Przecież musi mieć ono na nas jakiś wpływ. I rzeczywiście ma. Poprzez kształtowanie pozytywnych nawyków żywieniowych, zachęcanie do uprawiania sportu czy gry na instrumencie możemy w pewnym stopniu wpłynąć na to, jakie będzie nasze dziecko – czy będzie cieszyło się dobrym zdrowiem czy osiągnie sukces. Geny wraz ze środowiskiem są dwoma odrębnymi czynnikami, które powinny uzupełniać się nawzajem.
Autor: Natalia
Zdjęcie: ©piksel/ 123rf.com
To bardzo ciekawe i jednocześnie trochę „dołujące”, że nasze zdrowie po części zależy od tego co dostaniemy w spadku po rodzicach. No, ale nie ma co narzekać tylko trzeba brać się do roboty i dbać o siebie, tym bardziej jeżeli nasze geny mogą nas predysponować do gorszego zdrowia. Po rodzicach też można podobno odziedziczyć charakter i osobowość, czytałam o tym tu: [reklama]
Nie podobno tylko napewno.
Nieprawda! Dzieci niebieskookich rodziców mogą mieć ciemne oczy. Tak jest w przypadku moim i mojego brata. My mamy kolor oczu po naszym dziadku.
Nie podobno tylko napewno.