Autor: Tamara Miś-Szczechura
Psycholog, psychoterapeuta
Poradnia e-psychologowie.pl
www.e-psychologowie.pl
Wiadomość o tym, że będzie się miało dziecko wyzwala szereg, często sprzecznych emocji i myśli. Mimo, że posiadanie potomstwa jest czymś najbardziej naturalnym dla człowieka, na wieść o ciąży nierzadko pojawia się zaskoczenie.
Odczuwamy też radość, czasem jest to radość wymieszana z lękiem, bo oto trzeba się zmierzyć z wielką niewiadomą jaką jest rodzicielstwo; bywa też, że pojawia się złość, bo nasze życie będzie musiało się zmienić. Zadajemy sobie pytania: „ co teraz będzie?”, „jak dam sobie ze wszystkim radę”, „czy będę dobrym ojcem?”, „ czy nadaję się na matkę?” , „czy pogodzę pracę z wychowywaniem dziecka?”, „czy moje życie całkiem się zmieni?” itd. Nawet jeśli ciąża jest planowana i wyczekiwana, to zarówno ze strony mężczyzny jak i kobiety, mogą dojść do głosu skrajne emocje i trudne, niepokojące myśli, bo przecież po pojawieniu się dziecka na świecie nic już nie jest takie samo.
W przypadku nieplanowanej ciąży emocje mogą być jeszcze silniejsze. Mężczyzna, który dowiaduje się, że jego partnerka jest w ciąży nierzadko jest zszokowany, przerażony i zdziwiony, nie dowierza temu, co się stało, może nawet zaprzeczać możliwości zapłodnienia przez niego partnerki. Czasem niedowierzanie jest tak duże, że prowadzi do wyparcia się dziecka i zaprzeczania ojcostwa, mimo, że badanie testem DNA daje jednoznaczny wynik. Psychologowie nazywają taki „zestaw emocji” kryzysem psychologicznym. Kryzys to krótkotrwały rozstrój psychiczny, kiedy osoba zmaga się z problemami okresowo przekraczającymi jej możliwości adaptacyjne. Reakcja w formie kryzysu zachodzi wówczas, gdy wydarzenie życiowe, interpretowane jest jako subiektywnie ważne, zagrażające i nieuniknione, a jednocześnie osobiste możliwości i środki zaradcze oceniane są jako niewystarczające do poradzenia sobie z nim.
W tej początkowej, kryzysowej fazie mogą pojawić się też somatyczne objawy stresu, takie jak bezsenność, zanik apetytu, problemy żołądkowe, przyspieszone bicie serca, wzrost ciśnienia krwi, bóle głowy. Są to całkowicie normalne reakcje, ważne jednak, żeby zacząć sobie radzić z nową sytuacją i nie doprowadzić do przewlekłych problemów psychologicznych i zdrowotnych.
Jak ludzie zazwyczaj radzą sobie z takim stresem? W psychologii wyróżnia się 2 typy strategii radzenia sobie: strategie skoncentrowane na problemie i strategie skoncentrowane na emocjach.
Koncentracja na problemie polega na obronie własnego stanowiska i walce o to, co się chce osiągnąć, lub też na staraniu się, aby w sposób zaplanowany i systematyczny rozwiązać problem. Zatem mężczyzna postawiony przed faktem, że zostanie ojcem, mimo, że tego nie planował lub nie chciał, może zacząć myśleć o tym, jak odnaleźć się w obecnej sytuacji, co zrobić, jakie konkretne kroki podjąć, jak zaplanować działanie i dążyć do porozumienia z matką dziecka w kwestii przyszłości. Takie podejście wymaga oczywiście dużego opanowania i siły psychicznej, a naturalne jest, że w trudnych sytuacjach czasem tej siły i opanowania brakuje.
Innym sposobem radzenia sobie z nieoczekiwaną informacją może być cały wachlarz zachowań zaliczanych do strategii zorientowanych emocjonalnie. Mężczyzna może dystansować się od problemu (nie przejmując się, ale też nie podejmując żadnych działań, decyzji), unikać problemu (na przykład licząc, że sam się jakoś rozwiąże), ratując się „czynnościami zastępczymi” (na przykład pijąc alkohol), obwiniać się o to, co się stało, poszukiwać wsparcia społecznego ( opowiadając innym o swej sytuacji, przyjmując wyrazy sympatii i współczucia) lub dokonać tzw. pozytywnego przewartościowania (starając się dostrzec dobre strony zaistniałej sytuacji).
Zarówno reakcja emocjonalna ( jej nasilenie i rodzaj), jak i sposób radzenia sobie z nową sytuacją, jaką jest informacja o ojcostwie, są mocno uzależnione od indywidualnych cech każdego człowieka. Na pewno jednak nie należy obwiniać się za to, że trudne emocje występują, ponieważ są czymś naturalnym i zrozumiałym. Warto jednak pamiętać, że po początkowej fazie szoku i zaskoczenia, dobrze jest przyjrzeć się dalszym krokom, decyzjom do podjęcia i postanowieniom. Nie trzeba tego robić natychmiast, można dać sobie czas na przemyślenia, na zastanowienie się: „Czego ja chcę w tej sytuacji? Co ja w tej sytuacji czuję? Czego się obawiam? Co mogę zrobić? Na co mam a na co nie mam wpływu? Jakie działania mogę podjąć?” . Dobrze w takiej sytuacji skorzystać z porady psychologa, który będzie towarzyszył przy procesie odpowiadania sobie na te trudne pytania i pomoże w poradzeniu sobie z napięciem psychicznym.
Autor: Tamara Miś-Szczechura, psycholog, psychoterapeuta, www.e-psychologowie.pl