Autor :Michał Krygowski
Dziuban, Krygowski Kancelaria Radców Prawnych
tel. 012 294 52 59
tel.kom:0516 01 97 33
radcowie.dziuban@krygowski.pl
www.dk-kancelaria.pl
Spis treści
Sądowe ustalenie ojcostwa.
Do niedawna, gdy brak było zgody matki na uznanie dziecka, ojciec dążąc do ustalenia swojego ojcostwa był praktycznie rzecz biorąc bezbronny. Druga, bowiem ścieżka, czyli ustalenie pochodzenia dziecka w procesie sądowym, była dla niego zamknięta. Art. 84 k.r.o. przewidywał, iż sądowego ustalenia ojcostwa może żądać dziecko oraz jego matka. W sytuacji, zatem, gdy matka nie wyrażała zgody na uznanie dziecka domniemany ojciec był pozbawiony wszelkich roszczeń.
Tym razem jednak Trybunał uznał, iż przepis ten w sposób rażący krzywdzi zarówno dziecko, które powinno być wychowywane w pełnej rodzinie, jak i ojca. W wyroku z dnia 28 kwietnia 2003 r., sygn. K 18/02 art. 84 k.r.o. jest niezgodny z Konstytucją w zakresie, w jakim wyłącza prawo mężczyzny będącego biologicznym ojcem dziecka do dochodzenia ustalenia ojcostwa. Realizując wyrok Trybunału ustawodawca nowelą z dnia 17 czerwca 2004 r. (Dz.U. Nr 162, poz. 1691) zmienił art. 84 k.r.o. dopisując w nim uprawnienie domniemanego ojca dziecka do wytoczenia powództwa o Badanie na ustalenie ojcostwa.
Słowo podsumowania.
W powyższym opracowaniu starałem się w sposób skrócony przedstawić prawa ojca w kontekście instytucji ustalania pochodzenia dziecka. Bazowałem przy tym na aktualnym stanie prawnym. W Sejmie trwają prace nad gruntowną nowelizacją kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Jedną z zasadniczych zmian ma być przyznanie mężczyźnie prawa do żądania przed sądem unieważnienia uznania dziecka wówczas, gdy nie jest on biologicznym ojcem. Obecnie, bowiem, o czym już wspominałem, mężczyzna, który raz uznał dziecko praktycznie jest pozbawiony możliwości unieważnienia uznania nawet, gdy ma po temu niezbite dowody. Nie może tego zrobić również poprzez powództwo o zaprzeczenie ojcostwa, bowiem służy ono jedynie w wypadku, gdy dziecko urodziło się w małżeństwie i prowadzi jedynie do obalenia domniemania, iż ojcem dziecka jest mąż matki. Jedną z przyczyn przygotowywanej nowelizacji jest niewątpliwie fakt, iż obecny stan wiedzy, a przede wszystkim możliwość wykonania badań DNA, dają praktycznie stuprocentową możliwość wykluczenia ojcostwa.
Już teraz jednak propozycje Sejmu spotykają się protestem niektórych publicystów i naukowców. W komentarzu zawartym w „Dzienniku” z dnia 12 lipca 2007 r. Jacek Hołówka, filozof i etyk z Polskiej Akademii Nauk, pisze, iż: dziś w czasach badań DNA fetyszyzujemy biologiczną wartość ojcostwa, zapominając o społecznej. Uważam, że wprowadzając przepisy, które będą potęgować tę tendencję robimy duży błąd. …… Mężczyzna, który płacił i odpowiadał za dziecko przez wiele lat, powinien robić to do końca bez względu na związki biologiczne. Umożliwienie zrzeczenia się ojcostwa moim zdaniem wprowadzi do rodziny element niepokoju i postawi ją w stanie nieokreśloności. A z etycznego punktu widzenia powinniśmy w sposób szczególny chronić rodzinę.
Głos Jacka Hołówki w pewien sposób podsumowuje pojawiające się kontrowersje dotyczące roli ojca w rodzinie i społeczeństwie. Wartościowe jest odróżnienie i definiowanie ojcostwa oraz rodziny również w znaczeniu społecznym, a nie tylko biologicznym. W mojej opinii, uznając słuszność linii orzeczniczej prezentowanej przez Trybunał Konstytucyjny, więzi biologiczne łączące ojca z dzieckiem w pewnych wypadkach muszą ustąpić pola istniejącej już rodzinie. Miłość ojcowska nie może polegać przecież wyłącznie na istnieniu tych samych genów. Dlatego też zgadzam się, że nowelizacja przygotowywana przez Sejm jest zbyt daleko idąca. Możliwe, że ojcowie będą mieli większą swobodę w wypieraniu się własnego ojcostwa, ale stanie się to kosztem małoletnich dzieci. Nie mam poza tym żadnych złudzeń, nawet najlepsze prawo dotyczące tak delikatnej materii, jaką jest ojcostwo i rodzicielstwo nie będzie w stanie uchronić od wielu dramatów.